Ben je verzot op de winter en alles wat daarbij hoort? Sneeuw, ijs, schaatsen, sneeuwballengevechten en sleeën? Wij ook! Helaas waren Nederlandse winters de afgelopen jaren vooral nat en guur. De laatste echt koude winter in Nederland was in 1996. De hele winter kwam de temperatuur nauwelijks boven het vriespunt uit. Er werd die winter veel geschaatst. De ijsperiode begon die winter in december en duurde (met enkele onderbrekingen) tot ver in het voorjaar. In totaal waren er meer dan 100 vorstdagen. Maar het was zeker niet de koudste winter ooit in Nederland (gemeten), daarvoor moeten we echt verder terug in de tijd. In dit artikel verzamelen we de leukste winter records van Nederland.
De koudste winter ooit in Nederland
Voor de koudste winter in Nederland ooit, moeten we helemaal terug naar 1788-1789. Dat was (waarschijnlijk) de koudste periode uit het vorige millennium. Deze winter had een eigenaardig verloop. Het begon in november te vriezen en deze vorstperiode duurde tot maar liefst 13 januari. De gemiddelde temperatuur was -3,2° C graden. Opvallend was ook dat het in februari regende en sneeuwde en begin maart weer begon te vriezen. De temperatuur daalde op sommige dagen tot -17° C graden! Deze winter wordt gezien als de koudste winter ooit in Nederland. (bron: KNMI)
IJs op de Noordzee in de 20e eeuw
De winter van 1963 is de allerkoudste van de 20e eeuw. In dat jaar lag er ijs in de Noordzee en was de ijslaag op het IJsselmeer zo dik dat er auto’s overheen konden rijden. Deze winter begon met een witte kerst in 1962. Tijdens de eerste maanden van 1963 vroor het elke dag. Pas begin maart begon het met dooien. Op 18 januari 1963 werd de koudste Elfstedentocht ooit verreden. Bij de start was het -20°C. (bron: KNMI)
De koudste dag ooit in Nederland
Het is onduidelijk wat nu echt de koudste dag ooit in Nederland was. De laagste temperatuur ooit in Nederland werd gemeten op 27 januari 1942. In Winterswijk was het toen -27,4 °C. De koudste dag op het meetstation van het KNMI in De Bilt is echter een dag eerder. Op 26 januari 1942 werd het overdag niet warmer dan -11,2 °C, die nachts daalde het kwik naar -24,8 graden (bron).
Koudste winter van de afgelopen 10 jaar
De laatste 10 jaar hebben we in Nederland geen echt koude winters gehad. De winter van 2013 is statistisch gezien de koudste winter van de laatste 10 jaar. Voor een echt strenge winter moeten we echter veel verder terug. De laatste echt koude winter in Nederland was 1997.
Hoe meten ze dat eigenlijk allemaal?
Voor het opstellen van de ranglijst met de koudste winters in Nederland wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde ‘Hellmann-koudegetal’. Om dit getal te bepalen worden de temperaturen op de dagen dat het vriest omgezet naar een waarde. Is de gemiddelde temperatuur in een dag -6° C. Dan is het Hellmankoude-getal voor die dag 6. Is de gemiddelde dagtemperatuur -4,1°C, dan is het Hellman-koudegetal 4,1. Door alle gemiddeldes in de periode van 1 november tot 31 maart bij elkaar op te tellen krijg je het Hellmann-koudegetal.
Tijdens een gemiddelde winter komt het Hellman-koudegetal tussen de 40 en 100 uit. Een extreem strenge winter heeft een Hellman-koudegetal > 300. Dat is sinds 1901 pas twee keer gebeurd.
Top 10 historisch koudste winters in Nederland
Hieronder hebben we de tien strengste winters van de afgelopen 100 jaar in Nederland op een rij gezet.
| Jaar | Gemiddelde temperatuur (°C) | Hellman-koudegetal |
| 1963 | -3,4 | 337,2 |
| 1947 | -2,4 | 342,8 |
| 1940 | -1,9 | 294,6 |
| 1942 | -1,5 | 331,8 |
| 1929 | -1,5 | 227,1 |
| 1979 | -0,8 | 205,7 |
| 1996 | -0,1 | 150,5 |
| 1941 | -0,1 | 154,8 |
| 1970 | 0,1 | 141,3 |
| 1917 | 0,1 | 163,2 |
Heb jij herinneringen aan een koude winter?
Heb jij de koudste winters van de afgelopen 60 jaar (1963, 1979, 198, 1987, 1996 of 1997) bewust meegemaakt en daar nog herinneringen aan? Dan zouden we het heel leuk vinden wanneer je die met ons en de lezers van bergfamilie.nl wil delen. Laat je een bericht achter via het opmerkingenveld hieronder?
